دیدگاهها

آیةاللَّه مشکینى در موقعیت‏ها و شرایط گوناگون نظام همواره موضع مشخص و تأثیر گذارى داشته است. در دوران جنگ تحمیلى وى از جمله کسانى است که همسو با امام خمینى حرکت کرد و در سیاستگذارى و پیش برد آن؛ امام خمینى محور ایشان بوده است. آیةاللَّه مشکینى همواره مى‏گفت: دغدغه من این است که این وحدت و همبستگى که بین نیروهاى نظامى به وجود آمده است آسیب ببیند، فلذا توصیه به وحدت یکى از شعارهاى وى در این دوران بود بویژه به نیروهاى سپاه و بسیج که بدون هیچ توقع مادى جان بر کف در خدمت اسلام و در سنگرهاى دفاع از کشور بودند عشق بیشترى مى‏ورزید و همیشه یکى از حامیان این نهاد بوده و در هدایت و حمایت نیروها مى‏کوشید.

موضع و دیده گاه وى در ارتباط با قانون اساسى مشخص بود و یکى از کسانى به شمار مى‏رفت که طرفدار جایگزینى قانون به جاى سلیقه‏ها بودند. او روحانیت را باور داشت و به قدرت و اقتدار اسلام نیز آگاه بود و بدین جهت همواره به اسلامى بودن و به قرار گرفتن ولایت فقیه در رأس امور مى‏اندیشید مى‏گفت: «ولایت فقیه محور و مرز نظام در اسلام بودن آن هست. باید آن را حفظ کرد. از شکل‏گیرى نظام اسلامى تاکنون که رهبرى نظام با ولایت فقیه است این فقیه بزرگ در موضع خود پایدارى و بر محوریت ولایت فقیه پافشارى مى‏کند. وى مى‏گوید: بودن در راه ولایت فقیه نشانه درستى راه است.

توجه به نظام روحانیت

آیةاللَّه مشکینى مى‏گفت: به هر حال هر چه باشد سنگینى نظام به دوش روحانیت است فلذا باید تلاش کرد که تا روحانى امروز پاسخگو به نیازها و پرسش‏ها پرورش یابد. او چون هنگامى که در جامعه مدرسین ریاست داشت و چه در حوزه علمیه؛ همواره طرفدار سیاستهاى زمینه ساز براى رشد طلاب در ابعاد گوناگون بود مى‏توان گفت در سایه همین اندیشه‏هاست که حوزه علمیه قم در کنار دروس فقه و اصول در علوم حدیث و تفسیر علوم سیاسى، روانشناسى، اقتصاد و... نیز توسعه چشمگیرى گرفته است.

اعتماد امام و رهبرى

آیةاللَّه مشکینى با وجود این که در سنین کهولت قرار گرفته است لکن به جهت اشتیاق به نظام اسلامى همچنان از نگهبانان حریم این نهضت بزرگ اسلامى است.

وى امروز در امامت جمعه شهر قم در ریاست مجلس خبرگان و چندى پیش در مقام ریاست شوراى بازنگرى قانون اساسى ؛ یار رهبرى و از تلاشگران خستگى‏ناپذیر در این مسیر بوده و هست و اعتماد امام خمینى به وى و همچنین پس از رحلت امام اعتماد و ارادت مقام معظم رهبرى را به ایشان مى‏توان از احکام صادره و نامه هایى که از این بزرگواران به ایشان صادر شده است درک کرد.

چند نمونه از احکام و نامه‏ها را با هم مروى مى‏کنیم:

در نامه‏هایى از حضرت آیةاللَّه خامنه‏اى (دام عزه العالى) به ایشان «از تلاش صبورانه و دلسوزانه و همراه با دقت و احتیاط» ایشان و سایر اعضاى محترم شوراى بازنگرى قانون اساسى تشکر شده است. [13]

پاسخ به نامه حجت الاسلام حاج شیخ على مشکینى در مورد متمم قانون اساسى

بسم اللَّه الرحمن الرحیم

حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقاى حاج شیخ على مشکینى دامت افاضاته

پس از عرض سلام خواسته بودید نظرم را در مورد متمم قانون اساسى بیان کنم. هرگونه آقایان صلاح دانستند عمل کنند، من دخالتى نمى‏کنم. فقط در مورد رهبرى، ما که نمى‏توانیم نظام اسلامى مان را بدون سرپرست رها کنیم. باید فردى را انتخاب که از حیثیت اسلامى مان در جهان سیاست و نیرنگ دفاع کند.

من از ابتدا معتقد بودم و اصرار داشتم که شرط مرجعیت لازم نیست. مجتهد عادل مورد تأیید خبرگان محترم سراسر کشور کفایت مى‏کند. اگر مردم به خبرگان ر.ى دادند تا مجتهد عادل را براى رهبرى حکومتشان تعیین کنند، وقتى آنها هم فردى را تعیین کردند تا رهبرى را بر عهده بگیرد، قهرى او مورد قبول مردم است. در این صورت او ولى منتخب مردم مى‏شود و حکمش نافذ است.

در اصل قانون اساسى من این را گفتم؛ ولى دوستان در شرط مرجعیت پافشارى کردند، من هم قبول کردم. من در آن هنگام مى‏دانستم که این در آینده نه چندان دور قابل پیاده شدن نیست. توفیق آقایان را از درگاه خداوند متعال خواستارم.